In oktober 2023 werd mijn artikel over het Joods Lyceum gepubliceerd in het Rotterdams Jaarboekje, een uitgave van het Historisch Genootschap Roterodamum en Stadsarchief Rotterdam.
Op woensdag 7 november mocht ik een lezing geven bij de presentatie. Blij en dankbaar dat ik dit vergeten lyceum en vooral de leerlingen voor het voetlicht mocht brengen.
Wat is het verhaal? Na de zomervakantie van 1941 mochten Joodse leerlingen van de bezetter niet terugkeren naar hun eigen openbare scholen. De gemeente Rotterdam werd gevraagd om Joodse scholen voor hen op te richten. Een van die scholen was het Joods Lyceum. De school werd gevestigd in een oude, gebombardeerde school in Kralingen.
Op het Joods Lyceum zaten ten minste 151 Joodse leerlingen. Zij kwamen van Rotterdamse openbare scholen zoals het Erasmiaans Gymnasium, het Libanon Lyceum en het Rotterdams Lyceum, maar er waren ook ‘buitenleerlingen’ uit Dordrecht, Gouda, Oud-Beijerland, Gorinchem, Sliedrecht en mogelijk Bodegraven en Boskoop. Veel van deze tieners zouden de oorlog niet overleven.
Naar het Gemeentelijk Joods Lyceum Rotterdam was nog nooit uitvoerig onderzoek gedaan. H.J. Valk wijdde enkele woorden aan de school in het Rotterdams Jaarboekje van 1955. In 1978 sprak drs. Niek van der Blom, schoolhistoricus van het Erasmiaans Gymnasium, de hoop uit dat iemand na hem het Joods Lyceum nog eens goed zou onderzoeken: “Misschien is het weinige dat ik hier doorgeef aanleiding tot het vinden van meer.” Tot nu toe had niemand dat gedaan.
Mijn onderzoek gaat door. Inmiddels kon ik van 96 leerlingen van het Joods Lyceum de identiteit achterhalen. Uiteindelijk hoop ik de namen en verhalen te achterhalen van alle leerlingen. Want het gaat óók om de verhalen. Juist om de verhalen. Het verhaal van Sera Sloves, Kitty van Lier, Leny van Zwanenbergh, Bernard Maarssen, Jons Rippe, Nannie Stork, Max Nathans, Niki Bril, Sonja de Jongh, Victor van Vriesland en alle anderen. Hun verhalen moeten naar de leerlingen van nu. Dat probeer ik te bereiken met het project Het Vergeten Lyceum van Stichting Sanderling.
Het Rotterdams Jaarboekje is te koop op de Studiezaal van het Stadsarchief Rotterdam. Het artikel is ook online te lezen.
